Is afhankelijkheid binnen de zorg een probleem?

We leren binnen onze opleidingen dat afhankelijkheid binnen de zorg iets slechts is. We moeten sturen op eigen regie en zelfredzaamheid. Dit zijn binnen alle zorgplannen en bij alle zorgverleners vaste onderdelen. En ja, natuurlijk vinden we allemaal eigen regie en zelfredzaamheid een onderdeel van het eigen zijn. Van der Weele stelt vast in zijn onderzoek dat dit veel morele spanningen met zich meebrengt voor zorgverleners.

Hoe kijken wij hiernaar vanuit onze kant?
Het nodig hebben van zorg en hierom vragen is moeilijk en emotioneel belastend. Daarom moeten we iedere zorgvraag serieus behandelen en bespreken. Onze zorgvragers wonen in hun eigen omgeving met meer of minder zorg. We zoeken samen met de zorgvrager en de eventuele omgeving uit waar er behoefte aan zorg bestaat en hoe die het beste ingevuld kan worden.

Ja, ook wij kijken naar oplossingen buiten de formele zorg. Wel is hierbij van belang dat deze zorg door de eigen omgeving gewenst is. Dit geldt zowel voor de zorgvrager als voor de omgeving van de zorgvrager. Als je zorg gaat verlenen aan je partner, vader of moeder enz. dan veranderd daardoor de relatie. De relatie wordt ongelijker. Als ik zorg van mijn man nodig zou hebben dan moet ik misschien wat vaker op mijn tong bijten, want ik ben wel afhankelijk van zorg. Mijn man zou veel vrijheid verliezen omdat hij mij niet “zomaar in de steek zou kunnen laten”. Als ik voor mijn man zorg zou dragen dan verlies ik een stukje vrije tijd en vrijheid van bewegen. Wanneer ik dan bijvoorbeeld  een weekendje bij een vriendin zou willen logeren is dat vaak niet te regelen. En mijn man zou dan (hopelijk) ook af en toe op zijn tong bijten want er is weinig zo vervelend als een zorgvrager die onvriendelijk is en waarvoor je verantwoordelijk bent (tegen wie jij wel vriendelijk moet blijven, “hij kan er toch niets aan doen dat hij zorg nodig heeft” en “ik begrijp wel dat het hem zwaar valt om zo afhankelijk te moeten zijn”). De relatie zorgvrager zorgverlener is een lastige en is per definitie ongelijkwaardig.

En bij professionele zorg werken we met vergelijkbare dilemma’s. Het gaat dan niet om de relaties in de privésfeer maar ook binnen zorgrelatie ontstaan er “ongezonde/ ongewenste afhankelijkheid”, we hebben er zelfs een naam voor “hospitalisatie”. We proberen zoveel mogelijk de eigen regie bij de zorgvrager te laten liggen. 

Voor zelfredzaamheid is het bij zorg in de thuissituatie makkelijker om een afweging te maken. Dat is veelal een praktisch ding waarvoor hulpmiddelen of ondersteuning door een zorgverlener worden ingezet.
Eigen regie begint al bij het moment dat een zorgvrager belt om een afspraak te maken. Daarna volgt een persoonlijk gesprek waarbij we kijken welke zorg er nodig en gewenst is. Dan vertellen wij op welke manier wij deze zorg voor u kunnen verzorgen en of dit binnen de WMO of WLZ passend is. Daarna wachten we op uw beslissing en waar gewenst of nodig verwijzen we u door naar andere zorgverleners. 

Gedurende het gehele zorgproces blijven we met u in gesprek over uw zorgwensen in de brede zin en over de zorg zoals wij die aan u leveren. In overleg met u zullen we op dit punt regelmatig bijsturen. Daarnaast is het een onderdeel van de evaluaties met u en komt het ook aanbod tijdens de controles zoals de WMO en het Zorgkantoor deze doen.

Het is goed dat er zoveel aandacht is voor zelfredzaamheid en eigen regie, maar…..  Dit alles wil niet zeggen dat afhankelijkheid altijd vermeden kan worden of een slechte zaak is.